Wat een setje Matroesjka-poppetjes teweeg kan brengen, ondervind ik vandaag met een cliënt. Een beeld zegt meer dan 1000 woorden….

Laat ik bij het begin beginnen.
Als ik word uitgenodigd om op een school of elders een lezing te geven over de impact van rouw en echtscheiding op kinderlevens, vertel ik vaak eerst iets over hoe kinderen zich normaliter ontwikkelen. De Russische pedagoog Bronfenbrenner noemt de ontwikkeling van kinderen ‘cirkels van ontwikkeling’ en vergelijkt dat graag met de bekende Matroesjka-poppetjes uit zijn geboorteland. Omdat ik mijn verhaal graag visueel maak, besluit ik zo’n setje in elkaar passende mama’s te kopen. Als echte Nederlander ben ik zuinig, dus ga ik naar het plaatselijke kringloopcentrum. En ik heb geluk! Er staat precies één setje tussen allerlei andere prullaria. Natuurlijk wil ik weten hoeveel poppetjes erin zitten, dus ik begin de Matroesjka’s laag na laag tevoorschijn te halen. Als ik ze vervolgens naast elkaar zet, zie ik meteen waarom de vorige eigenaar ze naar het kringloopcentrum heeft gebracht: het kleinste poppetje oogt wel heel erg klein…. Het is heel duidelijk, dat er nog een poppetje tussen had gemoeten. Dat zal wel een keer kwijt geraakt zijn. De teleurstelling die ik aanvankelijk voel, maakt al snel plaats voor de kans die juist het ontbrekende poppetje me biedt om mijn verhaal duidelijk te maken!

De eerste cirkel van mensen die een pasgeborene om zich heen heeft, is zijn gezin. De baby is van zijn omgeving afhankelijk en heeft die nodig om te overleven. In een optimale situatie zijn de ouders aanwezig en beschikbaar en wordt er in de behoeften van het kind voorzien. Het kind leert twee belangrijke lessen: IK ben de moeite waard om voor te zorgen (zelfvertrouwen) en MIJN OMGEVING is er voor me als dat nodig is (vertrouwen in de ander). Dit wordt ‘veilige hechting’ genoemd en is meteen het werkmodel waarmee het kind de volgende cirkels om zich heen -zoals de speelzaal, de school, de zwemles- tegemoet zal treden.

Is de eerste cirkel afwezig, onvoorspelbaar of wisselend, dan is er sprake van onveilige hechting. Met het werkmodel dat daarbij hoort (ik moet alles in het leven zelf oplossen, want hulptroepen zijn niet of slechts af en toe beschikbaar want ze vinden mij niet belangrijk genoeg) wordt vervolgens ook de grotere cirkels in het leven tegemoet getreden. Helaas ontwikkelt een onveilig gehecht kind minder zelfvertrouwen en heeft het moeite, zijn omgeving te vertrouwen.

Dat is er precies aan de hand bij mijn cliënt, een dame van in de zeventig. Met haar houding houdt ze iedereen op afstand, om zo -door zelf de regie over haar leven te hebben- niet teleurgesteld te raken in mensen. Als we doorpraten en ik hoor hoe haar leven begon, pak ik de Matroesjka-poppetjes erbij. Als het kleinste poppetje rammelt in het te grote tweede poppetje, blíjft het rammelen, hoeveel poppetjes er ook omheen komen. Het kleine poppetje botst tegen de randen en voelt steeds de pijn van het gemis…

Mevrouw ziet het en ik hoor de kwartjes vallen. We wikkelen het kleine poppetje in reepjes van een papieren zakdoekje en gunnen het een zachte, beschermende deken, als een soort airbag in de grote cirkel eromheen. Wat gun ik deze dame die zachtheid en bescherming, als herstel voor haar ziel, zodat ze mensen zal kunnen toelaten in haar leven.
Wat heeft onveilige hechting desastreuze gevolgen voor een mens. Het werkt nog door, als je de 70 al gepasseerd bent.
Maar ik wil geen genoegen nemen met het constateren dat dit nu eenmaal zo is en daarom wel zo zal blijven. Het zien van het kleinste poppetje in de te grote, onveilige cirkel leidt tot begrip voor het verleden, de reden dat de dingen zijn gegaan zoals ze zijn gegaan. Het maakt, dat mevrouw milder mag gaan kijken naar zichzelf, haar geschiedenis en haar toekomst.
Als ik wegga, laat ik het kleinste poppetje met het papieren zakdoekje eromheen bij haar achter, tot de volgende keer dat we elkaar zullen spreken. Het is nog een lange weg en ik loop een eindje met haar mee als reisgenoot. We zijn er nog niet, maar we zijn onderweg!

Heb je ook een reisgenoot nodig voor een stukje van je levensweg? Kijk op www.desterkplaats.nl wat ik je te bieden heb.